Chopin – AUKSO

Opis

Styl brillant i nowe treści

Utwory zarejestrowane w albumie pochodzą z okresu młodości Chopina i utrzymane są w stylu brillant. Panujący w latach dwudziestych i trzydziestych XIX wieku, wykreowany przez pianistów-wirtuozów styl, preferował perfekcję techniczną, wirtuozerię i błyskotliwy, efektowny popis. W twórczości Chopina, zafascynowanego modnym trendem, dał o sobie znać po raz pierwszy w utworach na fortepian solo, a potem stał się punktem wyjścia dla utworów koncertujących i obu Koncertów.

Fantazja na tematy polskie A-dur op. 13 napisana w latach 1828-1829 nawiązuje do popularnych wówczas wirtuozowskich opracowań wiązanek znanych melodii i odwołuje się do uczuć narodowych. Każda z trzech melodii stanowiących kanwę utworu – dworkowy romans o Laurze i Filonie, dumka przypisywana K. Kurpińskiemu oraz kujawiak Jedzie Jasio od Torunia – określają jego swojski i bliski polskiemu odbiorcy charakter. Materiał tematyczny poddawany jest licznym parafrazom, wariacyjnej przeróbce, wyrafinowanej figuracji i ornamentacji, ale nie w tonie wirtuozowskiego blasku, lecz tkliwej łagodności. Dolce (użyte 28 razy) przeważa tu nad brillante, a delicatissimo, cantabile, semplice – nad con anima i agitato. Poetyckim pięknem ujmuje obszerna introdukcja (Largo non troppo) z charakterystycznym chopinowskim idiomem, tutaj właśnie objawionym w stopniu większym niż w dotychczasowych utworach. Nowa poetyka wynika z niebanalnego użycia harmoniki oraz bogatej ornamentyki tworzącej zadziwiające kształty i desenie. Figury przejęte ze stylu brillant, Chopin mnoży i różnicuje nadając im nie znaną dotąd subtelność i delikatność. Każdy kolejny takt ma inną, odrębną budowę rytmiczną, a liryczna melodia o szerokim oddechu splata się z ornamentami w jeden natchniony tok muzycznej narracji. Autor tej zachwycającej introdukcji zdecydowanie wykracza poza konwencje przyjętego stylu. Rola orkiestry w Fantazji sprowadza się do akompaniamentu tworząc quasi-oniryczną czy może baśniową otoczkę dla koncertującego solisty, a jeśli drzewo i rogi przejmują czasami motywy tematów to po to, by nie zaginęły w wymyślnych figuracjach fortepianu.

Koncert fortepianowy f-moll op. 21 powstał na przełomie lat 1829-1830. Biografowie Chopina zgodnie wyjaśniają okoliczność powstania utworu. Ujawnił ją zresztą sam kompozytor w liście do Tytusa Wojciechowskiego: …bo ja już może na nieszczęście mam mój ideał, któremu wiernie, nie mówiąc z nim, już pół roku służę, który mi się śni, na którego pamiątkę stanęło adagio do mojego koncertu… Ideałem była rówieśniczka Chopina, piękna Konstancja Gładkowska. Zauroczenie młodego twórcy było wielkie i trwało długo jeszcze po opuszczeniu Warszawy. Ona sama nie traktowała chyba swego adoratora poważnie, skoro wszystkie listy adresowane do siebie spaliła. Dodajmy jeszcze, że ta pierwsza z chopinowskich muz z chwilą wydania Koncertu f -moll (1836) ustąpiła miejsca innej adresatce dedykacji utworu, Delfinie Potockiej.

Konstrukcja i charakter Koncertu jest zgodny z konwencją stylu brillant. Pierwsza część ma formę allegra sonatowego o podwójnej ekspozycji, druga ma formę pieśni, trzecia jest rondem. Allegro w istocie nasycone dużą dawką liryzmu – zwłaszcza w drugim temacie z niezwykłą chopinowską kantyleną – oscyluje pomiędzy ożywionym marszem a momentami zadumy, miedzy con anima a sostenuto.

Marek Wieroński