Chopin – Utwory na fortepian i orkiestrę

Opis

W kręgu stylu brillante

Panowie, kapelusze z głów, oto geniusz! To słynne zdanie R. Schmanna z 1831 r., sytuujące młodego Chopina w gronie najwybitniejszych twórców epoki, odnosi się do Wariacji na temat arii La ci darem la mano z opery Don Juan Mozarta.

Ta pierwsza kompozycja Chopina na fortepian i orkiestrę wraz z pozostałymi utworami albumu reprezentuje popularny w latach dwudziestych i trzydziestych XIX w. nurt muzyki koncertującej, kreowany przez wielkich pianistów okresu post-klasycznego i zdominowany stylem brillant. Istotne cechy tego stylu to błyskotliwość narracji, perfekcja i brawura techniki wykonawczej, efektowny popis solistyczny oraz preferencja stosowania form par excellance wirtuozowskich. Obok koncertów – ronda, wariacji i fantazji typu potpourri.

Fascynacja stylem brillant, dająca o sobie znać już w młodzieńczych utworach solowych Chopina determinuje formę, charakter i styl Wariacji op. 2, Fantazji op. 13, Ronda op. 14 i Poloneza op. 22 z Andante spianato Utwory te różniące się miedzy sobą charakterem i ekspresją, posiadają wiele cech wspólnych. Zgodnie z regułą budowy formy wirtuozowskiej, część główną w każdym utworze poprzedza introdukcja i zamyka wyrazista część finalna. Introdukcja sprawiająca wrażenie zapisanej improwizacji utrzymana jest na ogół w tempie wolniejszym i odmiennym metrum. Finał bywa wyodrębniony lub ma charakter kody z miejscem dla brawurowego pianistycznego popisu. Tak ułożony przebieg utworu podkreśla orkiestra. Zgodnie z zasadami stylu brillant pełni ona rolę towarzyszącą wychodząc na pierwszy plan tam, gdzie trzeba zaakcentować formę. Jednakże zdarzają się momenty oryginalnego orkiestralnego kolorytu, użytego oszczędnie lecz celnie (np. w Adagio Wariacji odezwanie się kotłów w t. 4). A w Rondzie, niewątpliwie najdoskonalszym spośród Chopinowskich rond, orkiestra staje się niekwestionowanym partnerem fortepianu. Nie tylko daje tło tematom i figuracjom, ale też podkreślając rytmikę wyraźnie je utanecznia, przerywa efektownymi ritornelami, dopowiada odzywkami rogów i drzewa, różnicuje barwą smyczków grających przemiennie legato lub staccato, pizzcicato lub arco.