AUKSO – Bacewicz, Penderecki, Kancheli


AUKSO – Bacewicz, Penderecki, Kancheli
Nr Kat. CDB044
Płyta: SACD


Kompozytorzy:
Grażyna Bacewicz
Krzysztof Penderecki
Giya Kancheli


Wykonawcy:
Andrzej Bauer – wiolonczela
Janusz Olejniczak – fortepian
AUKSO – Orkiestra kameralna miasta Tychy
Marek Moś – dyrygent


Zawartość płyty:

Grażyna Bacewicz
Koncert na orkiestrę smyczkową (1948)

  1. Allegro – 4’28”
  2. Andante – 4’26”
  3. Vivo – 4’00”

Krzysztof Penderecki

  1. Koncert na wiolonczelę [altówkę ] i orkiestrę kameralną (1984) – 20’19”

Giya Kancheli

  1. Valse Boston na fortepian i smyczki (1997) – 20’59”

Total time – 54’09”


Nagrody:


Posłuchaj fragmentu

51.99Dodaj do koszyka


© ℗ 2008 Bearton

Grażyna Bacewicz
Koncert na orkiestrę smyczkową

Napisany w 1948 roku Koncert pochodzi z drugiego okresu twórczości Grażyny Bacewicz, kiedy to w jej indywidualnych środkach wypowiedzi stylizacja zajmuje miejsce szczególne. Jej kompozycje cechuje wówczas wyrazista forma z preferencją stosowania wzorów sonatowych. Rzutują one na kształt zarówno pierwszych części utworów, jak i trzy- lub czteroczęściowych cykli, z tradycyjnym układem napięć i odprężeń. Ma to także miejsce w omawianym Koncercie. To arcydzieło neoklasycyzmu fascynuje inwencją i wirtuozowskim blaskiem, jako wymowny przykład harmonijnego połączenia tradycji i nowych rozwiązań; kolorystycznych, fakturalnych i harmonicznych. Forma trzyczęściowego Koncertu oscyluje niejako między barokowym concerto grosso a allegrem sonatowym. Odniesienia do baroku wyrażają się w zastosowaniu techniki koncertującej i linearnej faktury. Klasycyzm przywołuje rygor okresowości i symetrii oraz wynikające z niego rozwijanie tematycznych wątków.

Część I – Allegro utrzymane w formie wczesno-klasycznego allegra sonatowego rozwija się w oparciu o trzy zróżnicowane tematy; wyrazisty, figuracyjny temat pierwszy oparty na jednostajnym, wahadłowym ruchu szesnastkowym, quasi-liryczny temat drugi ujęty w polifonizujący dialog wiolonczeli i skrzypiec solo oraz energiczny temat trzeci z charakterystyczną synkopą.

Kanwą części II – Andante o koncertującym charakterze jest temat kantylenowy, stanowiący punk wyjścia i zakończenia osobliwej kreacji lirycznego nastroju o wyciszonej emocji. W części tej spoiwem konstrukcyjnym jest w równym stopniu ewolucyjny przebieg dźwiękowy, co kolorystyka instrumentalna potraktowana jako wartość samoistna.

W części III – Vivo kompozytorka sięga do ulubionego przez siebie rodzaju muzyki rozumianej jako ekspresję czystego ruchu, wyrażanego w postaci motywów-figur o wręcz nieograniczonych możliwościach przekształceń. Żywiołowość przebiegu, nieustanna zmienność zdarzeń dźwiękowych, wyrafinowana harmonia [z supremacją kwarty], osobliwa kolorystyka współbrzmień, układają się w barwną mozaikę muzycznego continuum opartą na konstrukcji sonatowego ronda.

Popularny także i dzisiaj Koncert na orkiestrę smyczkową to dowód umiejętności stylizacyjnych jego twórcy, choć także wyraz niezwykłej znajomości możliwości technicznych i wyrazowych zespołu instrumentów smyczkowych.

Aukso

Aukso

Krzysztof Penderecki
Koncert na wiolonczelę / altówkę I orkiestrę kameralną

Utwór ten stanowi w historii gatunku instrumentalnego przypadek szczególny, istnieje bowiem aż w sześciu różnych wersjach. Napisany został w roku 1983 na zamówienie rządu wenezuelskiego dla uczczenia dwusetnej rocznicy urodzin Simona Bolivara. Prawykonanie z solistą Joenem Vasquezem odbyło się w lipcu 1983 roku w Caracas. Partytura Koncertu na altówkę początkowo przeznaczona była na orkiestrę symfoniczną. Rok później kompozytor opracował drugą wersję z orkiestrą kameralną, złożoną ze smyczków, bogato zróżnicowanej perkusji i czelesty. Rezultat okazał się fortunny, bo redukcja aparatu orkiestrowego nie spowodowała zubożenia utworu. Wersja kameralna ma swój własny, niekonwencjonalny koloryt, cechują ją też wyrównane proporcje brzmieniowe i utrwaliła się w repertuarze koncertowym na prawach całkowitej równorzędności. Kolejnym etapem w historii Koncertu na altówkę była zmiana głównego bohatera – instrumentu solowego. 15 grudnia 1989 roku w Wuppertalu Boris Pergamenschikow zagrał po raz pierwszy wersje wiolonczelową Koncertu (z transpozycją partii solowej o oktawę niżej), którą spopularyzował później licznymi wykonaniami. On także – wraz z Sinfonią Varsovią pod dyrekcją kompozytora – zaprezentował ją słuchaczom polskim na Warszawskiej Jesieni 1993. Warto nadmienić, że po sześciu latach nastąpiła jeszcze jedna metamorfoza Koncertu na altówkę, chyba już ostatnia: w lipcu 1995 roku w programie Colorado Music Festival w Boulder w USA, utwór pojawił się jako Koncert na klarnet wykonywany także w wersji kameralnej i symfonicznej.

Wróćmy jednak do wiolonczelowej wersji koncertu z towarzyszeniem orkiestry kameralnej z rozbudowaną perkusją i czelestą. Premierowe krajowe nagranie tej wersji prezentujemy właśnie na niniejszej płycie, w interpretacji Andrzeja Bauera i orkiestry kameralnej AUKSO pod dyr. Marka Mosia. Koncert jest utworem formalnie jednoczęściowym. Jego konstrukcyjną kanwę stanowi temat o nostalgicznym charakterze, rodzący się stopniowo z zalążkowej komórki opadającej małej sekundy, by przewijać się w toku utworu w różnych wariantach i powrócić w zakończeniu. W narracji można wyróżnić szereg sekwencji kontrastujących ze sobą pod względem tempa i charakteru (Lento, Vivace, Lento, Vivo, Lento), tworzące kolejne ogniwa osobliwego dramaturgicznego przebiegu. Szczególną rolę pełni pojawiająca się, za każdym razem w innym kształcie wirtuozowska kadencja. Materiał Koncertu jest różnorodny, zróżnicowane są też sposoby jego formowania; ekspresyjne kantyleny splatają się z wirtuozowskimi kadencjami, rubato i płynny tok narracji ustępuje miejsca ostro zarysowanym, dynamicznym motywom rytmicznym, po polifonicznych pojawiają się dość niespodziewanie epizody kolorystyczne. Jednakże kompozytor sobie znanym sposobem stapia te heterogeniczne elementy w całość bardzo sugestywną i wewnętrznie spójną.

Marek Moś

Marek Moś

Giya Kancheli
Valse Boston

Valse Boston – ten niezwykły utwór na fortepian i orkiestrę smyczkową napisany został w 1997; w okresie kiedy kompozycje gruzińskiego twórcy uległy znacznemu uproszczeniu (stosowanie sekwencji tonalnych i modalnych, nawiązywanie do różnych epok, gatunków popularnych oraz archaicznego folkloru.). Muzyka powinna być na tyle przeźroczysta, ażeby było widać dno i aby przez tę przestrzeń przezierała poezja – cytuje Walentina Silwestrowa w jednym z wywiadów kompozytor, dodając: nie ukrywam, że osiągnięcie podobnej przejrzystości w muzyce jest dla mnie istotne.

To przesłanie można odnieść także do omawianego utworu; kreacji zróżnicowanych epizodów w swoisty i sugestywny pejzaż dźwiękowy. Wyrazistość tego pejzażu zaznaczają silne kontrasty; dynamiczne [rozpiętość od pppp do ffff], harmoniczne [od prostych dwudźwięków po klaster], fakturalne [od monodii poprzez homofonię po linearyzm], wyrazowe [liryzm sąsiadujący z dynamiczną ekspresją]. Utwór rozwija się niejako w dwóch planach: medytacyjno-kontemplacyjnym, wyciszonym i dynamiczno-ekspresyjnym z często osiąganym maksimum dźwiękowego nasycenia. Plan pierwszy jest ważniejszy. Oparty na przewijającym się temacie – przywołującym klasyczne reminiscencje, a w zasadzie na lapidarnej sekwencji [motywie przewodnim?] przebiegu kilku tercji – determinuje charakter wyrazowy utworu. I nagle przy każdym pojawieniu się owej sekwencji przestrzeń – jak chce autor cytatu – staje się na tyle przeźroczysta by poczuć smak pewnej poetyki a może i czegoś więcej – metafizyki bytu?

Marek Wieroński

Recenzje

This disc brings together another programme in BeArTon’s series 'Chamber Music of the the 20th and 21st Centuries’ with a 10th Anniversary celebration of the Chamber Orchestra of the City of Tychy (rather confusingly abbreviated as AUKSO). The programme of three works has Grazyna Bacewicz’s Concerto for String Orchestra (1948) and Giya Kancheli’s Valse Boston for Piano and Strings (1996) as bookends for Krzysztof Penderecki’s Concerto for Cello and Chamber Orchestra (1983-1992). These chamber works are a fine display of the sterling qualities of AUKSO, a group of versatile young musicians who certainly join the ranks of the best in Europe.

The irrepressible Concerto for String Orchestra by Grazyna Bacewicz is a splendid piece, carrying on from the string serenades of Tchaikovsky and Elgar. A recent SACD version by the Trondheim Soloists from 2L provides formidable competition, and it is fascinating to make comparisons. AUKSO, under conductor Marek Mos, are significantly faster then the Soloists in each movement. a full 66 seconds so in the final Vivo (5:06 vs. 4.00). AUKSO’s first movement is muscular and energetic from the start, with its main motto theme sounding exultant at the faster pace. The Trondheimers are more relaxed and massive in the beginning, but still rhythmically uplifting. Their Andante slow movement is cool and delicately impressionistic, while AUKSO’s flows ahead in a richly harmonic, exotic-sounding vein. Despite their much faster rendering of Vivo in the last movement, AUKSO never seem to be hasty and display their tight ensemble and virtuoso technique splendidly, whereas the Trondheimers take the time to be more playful and less assertive, relaxing into the lyrical interludes from the solo violin. […]

An immensely enjoyable disk. Apart from the Bacewicz Concerto, there appear to be very few recordings of the other pieces, and it is hard to think that other performances could prove greatly better. I was very impressed indeed with the AUKSO orchestra, and look forward to hearing more from them. Recommended if you would like to explore this rewarding repertoire.

John Miller, HRAudio.net
This SACD of three 20th and 21st century compositions features a superbly talented group of 25 young musicians who together comprise AUKSO, the Chamber Orchestra of the City of Tychy in southern Poland.
Marek Moś, their conductor, established the orchestra in 1998 and this disc is issued to celebrate the 10th anniversary of their formation. Although they have made a number of recordings, this one for BeArTon is the first on SACD.

The ‘Concerto for String Orchestra’ by Grazyna Bacewicz has already received what I considered to be an almost unassailable performance and recording on 2L’s recent SACD entitled ‘Divertimenti’ Divertimenti – TrondheimSolistene. However, the newcomer though different, is equally impressive and I would be hard pressed to make a judgement between them. In 2L’s multi-channel recording, the listener is placed in the centre of the orchestra allowing one to hear a clear, if somewhat artificial, differentiation between the string parts. In this BeArTon version, a conventional set-up is used, with the orchestra situated between the front speakers while the rears provide only ambience. The HD-PCM recording is very fine and the acoustic of the Music Academy Concert Hall in Katowice provides a warm, yet clear, acoustic. The main difference in the performance is that AUKSO play all three movements of the concerto considerably faster than the Trondheim Soloists and with a breathtaking virtuosity that is most exhilarating. […]

A high recommendation for this imaginatively constructed programme.

Graham Williams, HRAudio.net

Płyty nagrane przez BeArTon